Ga naar de inhoud
uitnodiging studiedag commons 1

Wervel wil zich inschakelen in de wereldwijde beweging voor nieuwe comons. Commons verwijst naar het gemeenschappelijk gebruik van hulpbronnen – van wikipedia, over energie, deeleconomie, samenhuizen, water tot grond en voedselvoorziening. Michel Bauwens is een wereldauthoriteit op vlak van de nieuwe commons. Hij was meer dan bereid om zijn kijk met Wervel te delen op onze inspiratiedag ‘commons in de voedselvoorziening’ die plaatsvond in juni 2017 in Brussel.

De dag zette de aanwezigen aan om verder te verkennen en denken op het spoor van de commons. Ook zij die er niet bijwaren, mogen daarvan meegenieten.

Uitgebreider verslag dan hieronder vind je in deze documenten:

Wat zoekt Wervel in de Commons?

Om te beginnen: wat zijn die commons, waar je sinds enkele jaren overal over hoort? Er zijn twee invalshoeken.

Enerzijds een historische: de gemene gronden die tegen het einde van de middeleeuwen door de adel werden aangeslagen, meer bepaald in Engeland. Vandaar de Engelse woorden enclosure van de commons: omheining van het gemene. In hedendaagse taal: onteigening van gemeenschappelijke gronden. In andere delen van de wereld en in latere eeuwen zijn nog meer hulpbronnen omheind: rivieren, mijnen en bossen tot en met (drinkbaar) water en (propere) lucht. En ook kennis, bv. door patenten en octrooien op planten en zaden.

Anderzijds een recente invalshoek. Die is nauw verbonden met digitalisering, meer bepaald met internet. Dat was eerst een techniek die wetenschappers toeliet samen te werken met collega’s die met hetzelfde onderzoek bezig waren. Ook hier is een Engelse term in zwang gekomen, sharing, delen van kennis, bv. via Wikipedia en open access. En ook hier is het delen van kennis uitgebreid: tot informatie, bestellingen en ‘vrienden’. Er zijn ook kapers op de kust, van reclame en propaganda tot misdaad. Gelukkig blijft de sharing niet virtueel en helpen sommige e-middelen om groepen ook werkelijk samen te brengen en te delen, bv. werktuigen, programma’s, werk- of woonruimte, plannen en materialen voor ateliers en fabrieken. Tot en met voedsel.

Vanuit de twee invalshoeken ligt het voor de hand dat Wervel op de hoogte moet zijn van de commons-benadering ‘van grond tot bord’.

Vandaar onze inspiratiedag op 3 juni 2017 over Commons in de voedselvoorziening.

We hadden de eer daarvoor de inbreng te krijgen van Michel Bauwens. Samen met David Bollier en Silke Helfrich is hij stichtend lid van de Commons Strategies Group. Hij woont in Thailand, maar had er net drie maanden op zitten in Gent, om het gemeentebestuur te adviseren over de uitbouw van een commons-stad. Tot zijn en onze verrassing, heeft hij daar vastgesteld dat de voedselvoorziening daarin een voortrekkersrol speelt.

Was het omdat hij in ons midden was dat hij daarin de rol van Wervel wel zag zitten? Hij had in elk geval een goed oog in de CSA’s in het Gentse en in Lunch met LEF, beide vertegenwoordigd door ons teamlid Benny Vandevelde. Dergelijke initiatieven zijn alvast gemeenschapsvormend en kunnen ertoe leiden dat die gemeenschappen meer in eigen handen gaan nemen.

Wat zijn die commons?

Er zijn hele boeken over geschreven en via een zoekmachine is er al heel wat te vinden op internet. Mag het hier In een notendop?

Als je commons ter sprake brengt, krijg je dikwijls te horen : de tragedie van de commons! “Wat door iedereen wordt gebruikt, wordt door iedereen verwaarloosd”.

Dat rampscenario steunt niet alleen op een pessimistische visie op het mensdom. Het kijkt bovendien alleen naar de commons: het land, het strand, het zaad, de bron, de weg, de kennis, enzovoort. Er zijn ook nog de commoners en de commoning. Het gaat niet over ‘iedereen’ die ‘zo maar’ van alles gebruik kan maken.

Commoners: er is altijd een bepaalde gemeenschap die een bepaalde commons in gebruik neemt of opzet.

Commoning: die gemeenschap neemt een bepaalde commons in handen, stelt regels op en ziet op de naleving ervan toe.

De commons in Wervel?

Op de inspiratiedag vroegen we ons af of de commons een spoor voor Wervel kunnen zijn. We deden dat in vier groepen. De opborrelende ideetjes bespraken we niet meer in een plenum, laat staan dat we tot een ‘conclusie’ zouden zijn gekomen. De Raad van Bestuur overlegt intussen over de volgende stappen. Ziehier toch de krachtlijnen van de voorstellen, geordend volgens de doelstellingen van ons beleidsplan.

We zien een voedselvoorziening in de richting van de commons

  1. door samenwerking met gelijkgerichte organisaties: ze samenbrengen om van elkaar te horen of en hoe ze in de richting van de commons denken en werken en hoe we, in voorkomend geval daarvoor samen kunnen werken.
  2. door de betrokken actoren te stimuleren: steun aan de (potentiële) commons pioniers, boeren, verwerkers, verdelers, verkopers, enzovoort tot en met eters.
  3. door een breder publiek te sensibiliseren :‘breder’ publiek preciseren en onderzoeken welke groepen we het best kunnen bereiken om de commons-idee doelgericht en doelmatig over te brengen.

In het algemeen kan Lunch met LEF een opstap betekenen om gemeenschappen hun voeding, voedsel en voedselvoorziening in handen te nemen. Niet alleen in scholen trouwens. We kunnen denken aan andere collectieve maaltijden, bv. in gevangenissen, zorginstellingen, lokale dienstencentra, bij gelegenheidsmaaltijden zoals buurtfeesten en familiefeesten.

Commons mag Wervel niet gebruiken omdat het goed in de markt ligt, maar omdat het past binnen onze ‘waarden’ en doelstellingen.

We moeten onze communicatie beter verzorgen, onder meer ons taalgebruik, aangepast aan onze verschillende doelgroepen.

Een aandachtspunt bij dat laatste is het gebruik van het woord commons (en commoners en commoning) zelf en/of de vertaling ervan in verschillende contexten en voor verschillende doelgroepen.

 

PROGRAMMA

11:00u Welkom
11:10u Opening door Louis De Bruyn, voorzitter Wervel
11.15u De commons-beweging – ingeleid door Michel Bauwens
12.15u Broodmaaltijd
13:00u Commons in de voedselvoorziening in Vlaanderen
ingeleid door Michel Bauwens
14:00u Commons in Wervel en andere organisaties
ingeleid door Jeroen Watté en Benny Van de Velde
15:00u Einde