Voedsel wereldwijd
Het voedsel dat we eten heeft vaak een mondiale dimensie. Dieren worden gevoederd met overzees veevoeder, zaden worden door multinationals gepatenteerd en gecontroleerd. Zo is Vlaanderen bijvoorbeeld één van de grootste exporteurs van diepvriesgroenten en -frieten.
Een internationale voedselketen is niet per sé slecht. Sommige gewassen worden nu eenmaal beter geteeld in bepaalde gebieden. Denk maar aan koffie, bananen of appelsienen. Maar vaak is het internationale aspect een uiting van een geglobaliseerde markt, waarbij voeding niet meer is dan koopwaar. Met winst dus als hoofddoel, en niet langer het voeden van de mens.
Kringlooplandbouw is per definitie lokaal. In de internationale handel na de Tweede Wereldoorlog werd daarom voedsel- en landbouwbeleid buiten de regels van de GATT (General Agreement on Tariffs and Trade) gehouden.
Maar met de Uruguay-ronde van de GATT (1986-1994) veranderde dat. Bij de stichting van de GATT-opvolger WTO (Wereldhandelsorganisatie) werd vanaf 1995 landbouw opgenomen in de neoliberale ideologie van de WTO. Sindsdien worden boeren en boerinnen uitgeleverd aan een wereldwijde concurrentiestrijd. Dat dicteren de ‘vrijhandelsakkoorden’, wat vertaald kan worden als ‘het recht van de sterkste’. Landbouw is sindsdien een ‘exportlandbouw’ geworden.
Soja
Overzeese soja wordt voornamelijk geïmporteerd als voer voor varkens en kippen, ook runderen (vooral in de intensieve melkveehouderij). Zelfs zalmen in de fjorden van Noorwegen krijgen vismeel van Peru en soja uit Amerika.
Die soja komt voornamelijk via Rotterdam vanuit Brazilië. Voor het telen van die soja worden onder andere in Brazilië enorme oppervlaktes waardevolle ecosystemen vernietigd. Iedereen kent de problematiek van het Amazonewoud. Maar ook de Braziliaanse Cerrado, één van de belangrijkste ecosystemen ter wereld, wordt massaal ontbost door industriële landbouwpraktijken.
Soja komt ook meer en meer uit Oost-Europa (Oekraïne, Roemenië,…). Dat is niet per sé duurzamer. Ook daar palmen grote landbouwbedrijven het land in, wordt er op grote schaal ontbost, water en grond vervuilt, overmatig gebruik gemaakt van chemicaliën,…
Wervel werkt sinds zijn ontstaan in 1990 rond deze sojaproblematiek. In de loop der jaren werden hierover heel wat uitgaven gepubliceerd en verschillende acties gevoerd.
Cerrado
Op vraag van sociale bewegingen en universiteiten werkt Wervel nu vooral op Europees vlak in het bekendmaken van de Braziliaanse Cerrado, een uniek gebied van 2 miljoen km² en met een ecosysteem van meer dan 45 miljoen jaar oud. Terwijl het Amazonegebied voor 20% vernietigd is, is dat voor de Cerrado al 54%, vooral voor soja richting Europa en China.
Viva Cerrado is een gemotiveerde vrijwilligersgroep van Wervel die communicatie ontwikkelt en activiteiten organiseert om de problematiek van de Cerrado in de aandacht te brengen. Lees meer op de Viva Cerrado Website of blijf op de hoogte via Facebook of Twitter.
Bekijk ‘Pé na terra/Voeten op de aarde’, een documentaire van Louise Amand die het tragische lot van de Cerrado in beeld brengt.
Via Campesina
Voedselsoevereiniteit houdt rekening met deze verschillende aspecten: het is het recht van volkeren en staten om een eigen landbouwbeleid te bepalen zonder daarbij de landbouw van andere landen te schaden. Dit betekent:
- Recht op kwalitatief voedsel met respect voor de plaatselijke gewoontes
- Recht op een eerlijke prijs, zodat boeren waardig kunnen leven van de landbouw.
- Recht op productiemiddelen (grond, water, zaden, krediet,…).
Via Campesina bracht dit begrip voor het eerst op de FAO-top van 1996 in Rome. Sindsdien wordt deze visie door vele organen overgenomen. Via Campesina is een beweging van kleine boerinnen en boeren die wereldwijd opkomen voor een eerlijker en verantwoord landbouwsysteem.
Meer informatie over de internationale beweging vind je bij La Via Campesina. Voor de Europese tak kan je terecht bij Euravia.
Boerenforum werkt intens samen met Wervel en bevindt zich in de brede bedding van de wereldwijde beweging Via Campesina.