Interview Michiel van Geelen over Tribunaal Wenen
Wild-west toestanden, zo definieert Michiel van Geelen van Milieudefensie de situatie in Noord-Brazilië. Hij klaagt alle bedrijven in de sojaketen – van de grote sojaproducenten tot aan de supermarkt – aan bij het Volkstribunaal op Enlazando Alternativas. Ondanks eerdere bedenkingen (zie Milieudefensie klaagt sojaindustrie aan) is Michiel van Geelen tevreden over de manier waarop hij en zijn Braziliaanse getuigen de misstanden aan de kaak konden stellen bij het Tribunaal. Noticias sprak met hem.
Deze aanklacht is gericht tegen de hele sojaketen. Waarom?
Voor mij is ieder bedrijf dat direct of indirect soja uit de Amazone koopt, schuldig aan de misstanden die dáár plaatsvinden. Waarom zou de veevoederindustrie in Nederland minder verantwoordelijk zijn dan de grote voedselgiganten als Cargill? Of het grootste slachtbedrijf Vion, in Nederland die de vetgevoederde dieren slacht voor de voedingsindustrie als Unilever? Al die bedrijven in de sojaketen wijzen steeds met de beschuldigende vinger naar elkaar. Daardoor verandert er niets.’
Toch zijn de grote Amerikaanse voedselgiganten als Cargill en ADM, die de meeste soja naar hun fabrieken in de havens van Amsterdam en Rotterdam zenden, de belangrijkste schakel, nietwaar?
Als het aan mij ligt zou Cargill direct worden aangeklaagd wegens de misdaden die het bedrijf pleegt in de Amazone. Dan spreek je over het financieren en faciliteren van de grote sojaboeren die zich schuldig maken aan illegale houtkap, slavernij, milieuvervuiling en het illegaal verjagen van kleine boeren. Maar het zou naïef zijn om de verantwoordelijkheid van de veevoederindustrie niet te noemen. 93 procent van de soja die in Nederland wordt geïmporteerd wordt verwerkt tot veevoeder. Als zij een signaal zouden afgeven dat ze geen soja uit de Amazone willen, is al een belangrijke stap gezet.
Kan je niet naar de gewone rechter stappen? Of de misstanden aankaarten bij de autoriteiten?
Nee, want dat wordt niet serieus genomen. De machtsverhoudingen in Brazilië zijn in het voordeel van de sojaproducenten. De Cargill fabriek nabij Santarem in de Amazone is daar een goed voorbeeld van. Wij klagen ze aan, toch bouwen zij illegaal die fabriek, met steun van de autoriteiten. Er is geen rechtvaardigheid. De repressie is groot in het noorden van Brazilië. Wij werken samen met een lokale priester die via Radio Rural actie voert tegen de illegale praktijken van de sojagiganten. Hij wordt nu bedreigd en zelfs door de bisschop gemaand te stoppen met – wat zij vinden – de hetze tegen de sojaproducenten. Als je dat overkomt, ga je je eenzaam voelen.
Is dit Volkstribunaal een stap dichterbij een officiële aanklacht, geruggesteund door de internationaal geldende jurisprudentie?
Ik hoop het wel. Ik geloof werkelijk dat het Permanent Peoples’ Tribunal iets kan veranderen in de publieke opinie. Het is een lang proces, dat zeker, maar het kan zorgen dat er internationaal meer aandacht komt voor de straffeloosheid die multinationals en importeurs nu genieten. Het Tribunaal heeft zich in het verleden bewezen door regeringsleiders aan te klagen. Toen was daar ook geen officieel gerecht voor; nu is er dat wel in Den Haag.
Hoe gaat het nu verder met de aanklacht?
De bedoeling is dat de jury uit alle aanklachten een selectie maakt van de zaken die ze verder wil onderzoeken. Ik vergelijk deze sessie met een eerste getuigenverhoor. Ik hoop samen met de getuigen de jury voldoende overtuigd te hebben van de feiten. Vanwege de beperkte tijd die we kregen, slechts twintig minuten, zal ik proberen in de komende dagen en weken de jury extra informatie te verschaffen. Maar zelfs als ze ons niet selecteren voor een vervolgsessie ben ik tevreden. Het belangrijkste is dat de slachtoffers hun verhaal hebben kunnen doen, dat ze het idee hebben dat ze er niet alleen voorstaan.
Welke campagnes worden er op dit moment nog meer gevoerd tegen de soja-industrie?
Samen met andere organisaties in Nederland, Europa en Latijns-Amerika zullen we hoorzittingen organiseren met Europarlementariërs. Ook dan zullen we getuigen laten overkomen, zodat de misstanden die het gevolg zijn van Europese nalatigheid beter voor het voetlicht komen. Het parlement kan vervolgens vragen stellen, onderzoek laten uitvoeren en aanbevelingen doen aan de Europese Commissie. Er moet iets worden geïnitieerd waardoor de import van soja naar Europa beter gecontroleerd wordt en onrechtmatige soja uit de Amazone wordt tegengehouden. De sojacampagne in Europa staat nog in de kinderschoenen, maar begint wel effect te sorteren. In heel Europa ontstaan nu lokale campagnes tegen dit sojamodel dat milieu en mens schaadt.