Op de barricades tegen de dreigende bezuinigingen op het EU-landbouwbeleid (GLB), maakte Copa-Cogeca, de grootste Europese koepel van landbouwinteresses, een brochure “Waarom is een sterk GLB nodig? Wat brengt het op?”. Korte teksten, tabellen, cijfermateriaal en feel good foto’s moeten beleidsmakers terecht alarmeren om niet te knippen in het budget. Da’s positief, maar helaas wordt de illusie gecultiveerd dat Europa zichzelf kan voeden. De landbouwrealiteit wordt verhuld en dat vervormt de discussie.

Agrohandelsbalans

Inzake de landbouwhandel nemen overheden, zoals de Vlaamse, meestal de financiële agrohandelsbalans als uitgangspunt. Ook COPA-COGECA toont zo’n agrohandelsgrafiek die import en export met elkaar vergelijkt. De commentaar luidt: “sinds 2009, werd de Europese Unie netto voedselexporteur in plaats van netto voedselimporteur”.

Dat is ontzettend misleidend. Het geeft de indruk alsof de EU zelfvoorzienend zou zijn inzake landbouw. Het is één van de illusies die COPA-COGECA en het landbouwestablishment willen creëren: ‘We feed the world’. Europese boeren moeten zoveel mogelijk middelen krijgen en zo weinig mogelijk belemmeringen om deze nobele taak voort te zetten.

De grafiek toont inderdaad dat de EU sinds 2009 meer heeft gekregen voor de export van landbouwproducten dan het betaald heeft aan de import daarvan. Maar dit zegt alleen iets over de waarde en niets over hoeveelheden. Wij durven te veronderstellen dat Europeanen liever landbouwproducten eten dan euro’s. De fysieke agrohandelsbalans berekent de massa van in- en uitgevoerde landbouwproducten en laat een heel ander beeld zien. De EU is en blijft een enorme netto landbouwimporteur. Zelfvoorzienendheid is dus niets meer dan een illusie, die het gigantische eiwittekort maskeert.

Feel good-foto’s

De begeleidende foto’s moeten aantonen hoe idyllisch onze Europese landbouw is. Grazende koeien in een met bomen omzoomd heuvellandschap, een kudde schapen in een alpenwei, een oud boertje die de kwaliteit van zijn sinaasappelen keurt, een zeldzame vogel bij een kreek, klaprozen in de weide, en natuurlijk… konijntjes: het lijkt wel een brochure van Natuurpunt. Ze hadden er nog een wroetend varken kunnen bij zetten, maar wellicht was dat erover; zo dom zijn beleidsmakers nu ook weer niet.

Uiteraard gaat het in dit document in de eerste plaats om de inhoud. Toch wordt de lezer erg om de tuin geleid door de misleidende foto’s. Het is niet netjes om door middel van beeldmateriaal de indruk te wekken dat het GLB de kleinschalige en milieuvriendelijke landbouw ondersteunt, en op basis daarvan een sterk GLB-budget te eisen. Zeker niet omdat COPA-COGECA de grootste beknibbelaar is op alle voorgestelde vergroeningsmaatregelen en zich resoluut verzet tegen een plafonnering van de directe steun aan landbouwers waardoor het gros van de subsidies bij de agro-industrie terechtkomt.

Eerlijk duurt het langst. Daarom geven wij naast de fysieke agrohandelsbalans graag nog enkele meer representatieve beelden van een exportgericht landbouwmodel, met zijn monoculturen, mestoverschotten en vee dat de stal niet uit komt.

Varkensvlees is een van de producten waarmee Europa en bij uitstek Vlaanderen het financiële agrohandelsoverschot wil aantonen. De tonnen veevoer die daartoe vandaag nog altijd worden ingevoerd, duwen de fysieke (en eerlijke) agrohandelsbalans diep in het rood.

Nikolai Pushkarev & Benny Van de Velde

Voetnoot:

1 bekijk de Copa-Cogeca brochure

2 Figuur fysieke handelsbalans gebaseerd op Eurostat HS database volgens de classificatie van ‘landbouwproduct’ gegeven in de WTO Agreement on Agriculture: de nieuwe standaardclassificatie tevens gebruikt voor de figuur.