Boeken van Luc Vankrunkelsven lezen als vervolgverhalen. Ze gaan gegarandeerd over Brazilië, voeding, economie, milieu, verbanden, maar we weten dat hij onze blik zal verruimen met een kijk op nieuwe ontwikkelingen, of een nieuwe kijk op vroegere ontwikkelingen, en tegenwoordig mogen we zelfs lay-outmatige nieuwigheden verwachten.

Verknipte wereld, verknipte voeding?

De titel verwijst naar de vreemde manier waarop we met voedsel omgaan. We nemen hier meer af, daar minder, mensen veranderen voedingsgewoontes die dan stilzwijgend impact hebben op andere producten en productiewijzen en die wereldwijde verschuivingen en ontwikkelingen veroorzaken…. Niet altijd slecht, zorgwekkend nieuws trouwens, ook projecten die hoop kunnen geven.  

Hetzelfde maar anders

De auteur kiest voor korte reflecties over ervaringen en waarnemingen in Brazilië, de Latijns-Amerikaanse groeitijger bij uitstek en een leidend landbouwland in Latijns-Amerika. De reflecties gaan even goed over het impact van katten op de biodiversiteit, de rol van de vrouw, de band tussen verknipte voeding en obesitas, nieuwe landbouwscholen, interdependentie, enz. Zo ontstaat een mozaïek van cronicas, met telkens andere aspecten, met misschien soms wat te Braziliaanse titels en misschien iets te veel kruisverwijzingen naar vorige boeken.

Hoop

Vankrunkelsven volgt duidelijk recentere ontwikkelingen op de voet, omdat die vaak verontrustend zijn, zonder positieve trends uit het oog te verliezen, die als tekenen van hoop kunnen gelden.

Braziliaanse en Vlaamse meningen

Voeding verknipt heeft ook plaats voor de visie van twee landbouwspecialisten uit Brazilië, voor bijdragen van Leen Laenens, voorzitter van VELT, en Vera Dua, voorzitter van Bond Beter Leefmilieu.De Brazilianen duiden dezelfde problematiek meer politiek-ideologisch, maar wel nogal theoretisch. De Vlamingen bevestigen de waarde van Luc Vankrunkelsven’s engagement, wijzen op de sporen van hoop die ze ontwaren en ondersteunen vanuit hun eigen visie zijn streven.

Het boek is geïllustreerd met een artistieke creatieve pagina als inleiding bij elke flits, werk van Braziliaanse kunststudenten.

Hoopvolle door-kijk

Vankrunkelsven blijft in nauw contact met de basis, met de doorleefde realiteit dus. In combinatie met zijn achtergrond als belezen en bereisd waarnemer, schetst hij een kritisch-informatieve doorkijk van de Braziliaanse werkelijkheid in volle evolutie, voor lezers hier en in Brazilië. Een analyse met perspectieven.

De producent, maar ook de consument

Daardoor lijkt de rol van de consument in dit boek meer aan de oppervlakte te komen, vooral in de inleiding maar ook tussendoor in het werk: Vankrunkelsven verwijst naar de “banaliteit van het kwaad” naar analogie met Hannah Arendt: het feit dat ook de gewone consumenten, zonder het te weten of te willen, medeplichtig zijn of zich schuldig maken aan wat in de wereld aan rampen gebeurt, al was het maar door hun verslaafdheid aan het trio Koning Auto, Keizer Hespen Prinses Vliegtuig.

Niet toevallig koos Thomas Merton, trappist en vredesactivist, die Vankrunkelsven als inspiratiebron vermeldt, als titel van een boek: ‘Vermoedens/ gissingen van een schuldig toeschouwer’ [Conjectures of a Guilty ByStander]. Merton legt zelf vaak de vervreemding van de westerse mens bloot, zoals ook nu: een en ander neemt dramatische vormen aan, maar het dringt als het ware niet tot ons door.

Kritisch, onderbouwd, soms wat taai

Eén kritiek bij dat alles: in al zijn rijkdom is het boek inspirerend, maar soms taai. De stap naar structuren volgt soms behoorlijk snel en de lezer mist af en toe een paar realia, wat het soms moeilijk maakt om een thema goed te kaderen, of hij dient iets te veel Braziliaanse woorden te verwerken. Een hoofdstuk krijgt trouwens bijna altijd een resem voetnoten, vaak verwijzingen naar websites, met soms lange url’s die lezers zelden zullen opzoeken. Het zou nuttig zijn een deel van die voetnootinfo te verwerken tot een informatieve en gestructureerde bijlage. Het zou de naslagwaarde van het boek verhogen.

Besluit: een boek dat in zijn diversiteit een kritisch beeld schetst van de wederzijdse beïnvloeding van milieu, economie en landbouw wereldwijd – met nu zelfs een Chinees luik over de gevolgen van veranderende voedingsgewoonten – en ook van de samenleving en politiek in Brazilië. Het is een boek dat je niet echt simpel kunt noemen, wel belang-wekkend.

Jan Glorieux