Op zaterdag 29 augustus ging Wervel op bezoek naar het hageland. In Tienen bezochten we het sociale project de stadsakker, vervolgens gingen we naar twee veeboerderijen op bezoek. Jarno en z’n vader Luc houden Belgisch witblauwe dubbeldoel. Zij verschaffen zowel melk als vlees. Door verdere selectie kwam er ook het belgisch witblauwras uit voort die men louter voor vleesproductie kweekt. Jarno vertelde ons waarom hij  en z’n vader toch kiezen voor dubbeldoelkoeien. Ten slotte gingen we naar de Melkerhei. De melkveehouders verwerken tot 30% van hun productie zelf tot allerhande zuivel en hopen ooit hun volledige productie te verwerken. Drie verschillende projecten met elk hun eigen verhaal.

Stefaan Segaert was danig onder de indruk en schreef volgend verslag.

B(L)OEIENDE STADSAKKER

De Stadsakker in Tienen ligt op gronden van het OCMW, tussen een hoogbouwblok en een oud ziekenhuis met fraaie architectuur.
De insteek in Tienen is niet alleen ecologisch maar ook sterk sociaal. Samenlevingsopbouw Vlaams-Brabant stond mee aan de wieg van het project en omdat ik dinsdag ook als opbouwwerker start in Kallo ben ik extra getriggerd door de uitleg van Iris.

Gezonde voeding voor iedereen is de missie van de stadsakker

“Momenteel zijn er oogsters 155 oogsters,” vertelt Irirs, dat schommelt een beetje. Er is een groeipad naar tweehonderd uitgestippeld.
Sinds 2017 is een bonte groep burgers betrokken bij dit fraaie open veld. ‘We willen aan elkeen toegang geven tot gezonde voeding’ vat Iris de missie van het project dens samen.     31 volwassenen maken gebruik van een sociaal tarief, er is solidariteit ingebouwd zodat burgers met een kleiner inkomen ook kunnen genieten van seizoensgebonden en biologische groenten.

meer dan groenten

De Stadsakker is echter meer dan een veld met groenten. Het is ook een ontmoetingsplek waar je een boek kan lezen Er wordt samengewerkt met tal van organisaties om burgers toe te leiden. Een organisatie als ‘Erm in erm’  waar mensen in armoede het woord nemen. ‘Ne schonen superdiverse club’ noemt Iris dat.

In samenwerking met gezondheidsorganisatie LOGO is een beweegroute sinds 2019 geïntegreerd, gezondheid wordt hier dus erg holistisch benaderd. Er zijn personen met dementie die hier zonnebloemen komen plukken. De komende jaren werkt de stadsakker aan een verzelfstandigingsscenario. Het opbouwwerk zal hier niet ten eeuwigen dagen aanwezig zijn.

Van zoveel verwondering krijg je  honger. Annick uit Zoutleeuw– een erg gedreven vrijwilligster van Wervel- heeft al het lekkers van het Hageland samengezocht en op de ruime picknickbanken delen we brood, tomaten, sangria, druiven, kaas, boerenboter, kaastaart, tomatenspread … één van de speakers op Woodstock in 1969 zegt ‘we must be in heaven man’ … dat gevoel bekruipt me.

dubbeldoelkoeien bij De Vaerendriesch

We fietsen met de groep naar Hoeleden door ruilverkavelingswegen in een zacht glooiend landschap, er is veel ruimte om elkaar beter te leren kennen. Een aangename pauze om daarna bij de Vaerendriesch aan te komen

Dubbeldoelkoeien van het Belgisch witblauwras, geven zowel melk als vlees. Vandaag zijn ze een zeldzaamheid in Vlaanderen, slechts achthonderd en op de Vaerendriesch tellen we tachtig melkgevende koeien en in totaal 200 koeien .  Vader en zoon runnen het bedrijf. Het verhaal is ontzettend boeiend, zoon Jarno houdt zich vooral bezig met de koeien, vader Luc met het land, veertien ha. Er wordt al 19 jaar samengewerkt met Natuurpunt, er staan momenteel twaalf koeien te grazen in een stuk beschermd natuurbosreservaat.

Vlees wordt verkocht in het weekend via een eigen hoevewinkel en daarnaast zijn er ook opkopers die voor afzet zorgen. ‘Er is een traag maar groeiend bewustzijn rond lokale kwaliteitsvoeding’, zegt Luc.

Wij houden normale koeien, niet gespecialiseerd in melk, noch in vleesproductie. Daardoor zijn ze gezonden en zelfredzamer.

Het koeienras waar ze mee werken is behoorlijk zelfredzaam, ze kunnen bijvoorbeeld zelfstandig bevallen in de weide zonder tussenkomst van de mens. Keizersneden –zo gangbaar in de conventionele veehouderij- komen hier hoogst uitzonderlijk voor. Het type koeien heeft ook veel minder krachtvoer nodig dan de gespecialiseerde rassen in de gangbare landbouw. Hun melkgift schommelt rond de 5500 liter per koe per jaar.

groot nieuws

Vader en zoon hebben beslist over te schakelen naar bio omdat daar veel toekomstmuziek in zit. Maar alle jingles ten spijt: het blijft keihard werken. Deze boeren zijn dag en nacht betrokken op hun beesten, zonder een diepe passie houd je dit niet vol. Jarno kent alle dieren bij naam en kent tot dertig jaar terug de stamboom uit het blote hoofd , il faut le faire. Hij is intelligent, visionair en maakt een diepe indruk op me.

We blijven lang praten in veilige bubbels met elkaar. Over de stieren van negenhonderd kilo, over koolstofopbouw en nabegrazing, over pleegkoeien en het beleid van Europa, over de noodzaak van melkcontrole en de bonus van een potstal . De pachtwet komt ter sprake, het rode ras in West-Vlaanderen, over klaver en veganisme …

EN NU NAAR LINTER, NAAR DE MELKERHEI

Pieter staat ons te woord. Ook hier: wat een veelzijdige, verstandige en gepassioneerde kerel. Hij spreekt helder met goed gekozen woorden en poneert doordachte stellingen. We hangen meteen aan zijn lippen. Het is kennis die we opdoen uit de eerste hand. Was de minister van landbouw maar mee aanwezig, denk ik nadien.

Mijn passie is koeien, maar vandaag sta ik 6 dagen per week in de verwerking

De Melkerhei is een familiebedrijf maar zonder lange traditie. Er zijn melkkoeien maar het bijzondere is dat de melk terplekke wordt verwerkt tot allerlei kaas-en zuivelproducten. ‘Ons ma kon altijd al goed koken met pure producten, zij ademt kaas’ , zegt Pieter en ‘ik heb veel leergeld in de melkhouderij opgedaan, rauwe melk is iets wat me altijd al erg fascineerde’. Pieter liep onder andere stage in Amerika maar kent ook het wel en wee van veel Kempense veeboeren.

verandering van onderuit

We informeren naar de afzetkanalen. Dat is een meersporig plaatje. Er zijn succesvolle onderhandelingen met de Delhaize van Tienen om af te nemen, er wordt ingezet op thuisverkoop, automaten, foodmarkten, er is een coöperatief netwerk van producenten met de stad Leuven, Kortom heet dat. Op hun website heet dat: de webshop voor korte keten in retail, horeca, cateraars en andere professionelen die bij lokale boeren en producenten uit de regio Leuven willen aankopen.

Het sterkt me weeral in de overtuiging dat de verandering in de landbouw van onderuit zal moeten komen én komt. Vitale coalities van burgers, lokale overheden met een visie, maatschappelijke middenveld en producenten vormen veel toekomstpotentieel en zijn een motor van innovatie. Het Boerenbondverhaal met al zijn miskleunen van schaalvergroting en menselijke en ecologische ontwrichting is passé.

mijn melk verdwijnt niet in de anonimiteit’

Pieter ergert zich aan de kortzichtigheid van veel gesprekken op sociale media. Er is veel misbegrepenheid rond de boerenstiel, ‘Mijn droom is om honderd procent onafhankelijk te worden van de vrije markt maar die laatste twintig procent autonomie zijn moeilijkst te bereiken’ stelt Pieter.

Op de oprit praten we na over bio, over labels, over de toekomst van het bedrijf, over de tewerkstelling op de Melkerhei, over agro forestry. Er is nog één quote die blijft hangen bij me: ‘.

Stefaan Segaert, 30 augustus 2020