Wervel kijkt in 2015 achteruit op een bestaan van 25 jaar en, met lef, ook vooruit .

Plan Mansholt

In 1990 stond het plan-Mansholt symbool voor de vooruitgang van de Europese landbouw. Uit respect voor de mens Sicco Mansholt moeten we erbij zeggen dat hij later tot andere opvattingen kwam, net zoals Justus von Liebig een eeuw vroeger zijn NPK-kijk herzag.

Wervel ging niet mee in de euforie van de voorspelde vooruitgang (economie), maar zag de kwalijke gevolgen voor de boeren (sociaal) en voor de natuur (ecologisch). Eén van Wervels eerste acties was een petitie voor een landbouw met toekomst, door onder meer rechtvaardige prijzen en ecologische duurzaamheid.

Wervel ging ook op zoek naar oorzaken en kwam terecht bij soja:

• over de oceaan (Brazilië, Argentinië)  ingevoerde soja voederen wij aan onze varkens, kippen, koeien,
• in veel te grote hoeveelheden en
• dikwijls ook in gigantische ‘veefabrieken’.

Wervel bracht dat verhaal als een voorbeeld van de sociale en ecologische achteruitgang in plaats van de zogenaamde economische vooruitgang die de industriële landbouw teweegbrengt.

Achteruit vooruit

Ferdinand Felis, een oudere Wervel-boer stelde: “Echte vooruitgang is achterwaarts vooruit gaan. Kijkend naar het verleden, meenemen wat duurzaam is om vanuit het verleden de toekomst te maken.”

De wereldwijde ontbossing en ecologische degradatie is al sinds mensenheugenis aan de gang. Onze antwoorden zullen dus navenant moeten zijn.

Twee voorbeelden van antwoorden op korte termijn 

1. in het verlengde van ons soja-verhaal vinden we alternatieve eiwitbronnen bij boeren van een paar generaties terug, met name hennep, lupine, klaver.
2. In de aanhoudende herrie tussen vervuilende boeren en groene jongens stelden we vast dat de hoge natuurwaarde in laaggelegen vochtige gebieden en beemden van het Dijleland in natuurbeheer eeuwenlang door boeren was opgebouwd en in stand gehouden. Boeren beheerden natuur al lang voor er sprake was van natuurbeheer.

Via die twee voorbeelden en talrijke andere invalshoeken, zoals bijvoorbeeld herwaardering van oude graansoorten, agroforestry, permacultuur, komen we als vanzelf uit bij agro-ecologie: een band tussen landbouw en natuur zodat er een evenwicht ontstaat tussen wat we aan landbouw nodig hebben en wat we aan ecosysteemdiensten nodig hebben. Geen landbouw zonder natuur maar geen natuur zonder landbouw.

Ecologisch herstel

Laat Wervel luis-in-de-pels blijven: kritisch als het de verkeerde kant uitgaat, ondersteunend bij vernieuwing ten bate van boeren wereldwijd en van onze samenleving. We hebben maar één aarde. Daarom is agro-ecologie kiezen voor ecologisch herstel. En herstellen is herscheppen.

Is dat hoog van de toren geblazen? Zolang er boeren met lef zijn niet.

 

Louis De Bruyn, oud-voorzitter Wervel