Ga naar de inhoud
logo

Europees onderzoeksproject SOILSERVICE plakt geldwaarde op organische stof

De bodembiodiversiteit waarderen

Naar verluidt zou de Europese Commissie een mededeling over grond als natuurlijke hulpbron maken in 2015.

De grond onder onze voeten en de daarin talloze levende organismen zijn van levensbelang voor de mensen. Typisch bevat een gram grond meer dan 5.000 soorten organismen. Deze biodiversiteit in onze bodem levert ons een reeks voordelen, ecosysteemdiensten genaamd, zonder welke ons bestaan onmogelijk zou zijn: onderhoud van de bodemvruchtbaarheid, waterzuivering en -buffering, koolstofopslag en het matigen van de klimaatverandering.

Intensieve landbouw goed voor verlies van bodem-biodiversiteit

 Op wereldvlak is de vraag naar land voor productie van voedsel, vezels en bio-energie nu hoger dan wat beschikbaar is. De druk die hieruit voortvloeit geeft aanleiding tot intensieve landbouw die rechtstreeks leidt tot een verlies van de bodem-biodiversiteit en haar diensten.

Met deze achtergrond startte het onderzoeksproject SOILSERVICE in 2008. Het doel van het project was om de ecosysteemdiensten die door de bodem-biodiversiteit geleverd worden te analyseren en er duidelijke monetaire waarden aan toe te kennen – wat nooit eerder gedaan werd.

Boer verdient geld door behoud van natuurlijk kapitaal

Prof Katarina Hedlund van de universiteit van Lund in Zweden coördineerde het werk aan 11 universiteiten en onderzoeksinstellingen uit 8 Europese landen gedurende bijna vier jaar.

“Vandaag vernietigen we ons natuurlijk kapitaal in onze drang om hogere opbrengsten te hebben” zegt Professor Hedlund. “Als we kunnen berekenen hoeveel geld de boer zou verdienen voor het behoud, in plaats van het uitputten van dit natuurlijk kapitaal, dan kunnen we deze informatie aan beleidsmakers geven, zodat ze een beleid kunnen voeren dat de boeren zelfvoorzienend maakt in plaats van hen subsidies te geven”.

Koolstof in de bodem als munteenheid

Het belangrijkste onderzochte aspect was de hoeveelheid koolstof in de bodem. Als biodiversiteit het natuurlijk kapitaal van de landbouw is, kan organische koolstof worden gezien als munteenheid. De hoeveelheid ervan bepaalt hoeveel leven er in de bodem zit en dus hoe vruchtbaar die is. Het koolstofniveau optimaliseren levert een duidelijk voordeel aan de boer, het verbetert de opbrengsten en vermindert kosten voor inputs zoals kunstmest. Uit veldstudies op verschillende plaatsen in Europa werd berekend dat een stijging van ongeveer 1% koolstof in de bodem, tussen 200 en 300 euro per hectare extra zou opleveren voor de boeren.

Beleggingen met bijbehorende winst

De intensieve landbouwpraktijken van vandaag putten de voorraad bodemkoolstof echter uit en vernietigen ecologisch kapitaal. De onderzoekers introduceerden een nieuwe economische berekening, die de waarde bepaalt van de ecosysteemdiensten die door de bodemorganismen geleverd worden. Maatregelen om de bodembiodiversiteit te behouden door koolstof in de bodem te brengen zijn onder andere: zorgen voor een permanente begroeiing met planten en het gebruik van organische meststoffen. Het SOILSERVICE-project toont aan dat deze praktijken niet moeten gezien worden als kosten, zoals zij in het verleden werden gezien, maar als beleggingen met bijbehorende winst.

Dat soort rekenwerk heeft belangrijke implicaties zowel voor beleidsmakers als voor de individuele boeren. Verbeterde bodembiodiversiteit levert publieke goederen: minder uitstoot van broeikasgas, lager stikstofniveau in het grondwater en verhoogde voedselzekerheid. Het onderzoek staaft de bewering dat betalingen voor de biodiversiteit niet als subsidie maar als investeringen op lange termijn moeten beschouwd worden. Biodiversiteit bouwt het natuurlijk kapitaal op, net zoals wanneer je investeert in infrastructuur.

Eigenlijk heeft het SOILSERVICE-project de context veranderd voor het debat over landbeheer. Zoals professor Hedlund stelt: “Al tientallen jaren weten wetenschappers dat dit in de bodem gebeurt. Wat wij gedaan hebben is er een waarde op zetten”.

Bron: DG Onderzoek en Innovatie